سلامت نیوز: اپیدمی خشک شدن رودخانهها و تالابها حالا دیگر به دامن دریاچهها هم افتاده، تا آنجا که غصه این یکی تمام نشده، درد بیآبی دیگری آغاز میشود. هنوز دست و پا زدن دریاچه ارومیه در مرز ماندن و نماندن تمام نشده که خبر از پسروی آب خزر بخصوص در منطقه خلیج گرگان و احتمال قطع ارتباط آب آن با دریای خزر میرسد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران پسروی دریا در گلستان به عنوان کم شیبترین ساحل خزر تا جایی پیش رفته که صدها هکتاراز سطح دریا خشک شده و جای آن را صحرایی از «خارشتر» گرفته است. به همین خاطر اگر پسروی آب دریا برای مردم محلی هیچ چیز جز نگرانی نداشته، برای چرای شترها خوراک داشته است.
دراین منطقه کم شیب، پسروی 500 متری دریا، گردشگری و صیادی را از رونق انداخته و اکنون سواحل این استان بهجای اینکه مکانی برای گردشگری، آبتنی تابستانی و صید ماهی زمستانی باشد، به محلی برای رویش بوتههای صحرایی تبدیل شده است.
«علی بیانی»، رئیس اداره حفاظت محیط زیست بندرترکمن و گمیشان، براساس گزارشهای استانی خبر میدهد که در سال 92 و 93 میانگین تراز آب دریا 8 سانتیمتر و نسبت به 4 سال قبل 42 سانتیمتر پایین تررفته است.
این پسروی در سواحل استان به دلیل کم شیب بودن ساحل، زیاد و بسته به توپوگرافی منطقه متفاوت بوده به طوری که در برخی نقاط تا 500 متر رسیده است.
وی سختی دسترسی به دریا برای صیادان، باتلاقی بودن ساحل برای گردشگران و از همه مهمتر کاهش ذخایر ماهیان دریایی را از مهمترین تأثیرات کم شدن آب خلیج گرگان میداند.
بیانی میافزاید: بسته شدن سدها بر مسیر رودخانهها که منتهی به دریا میشود، خشکسالی چندسال اخیر که موجب خشکی حوزه آبخیز شده و کاهش آبدهی ولگا که 70درصد آب خزر را تأمین میکند از مهمترین دلایل کاهش آب دریا بوده است.
خشکسالی در تالاب گمیشان
خطر خشکی به تالاب بینالمللی گمیشان نیز رسیده است. آن طور که رئیس اداره حفاظت محیط زیست بندرترکمن و گمیشان میگوید، عمق تالاب که سالهای گذشته در برخی نقاط به 150 سانتیمتر هم رسیده بود، در حال حاضرحداکثر 30 سانتیمتر است. از طرفی، فاصله بین دریا تا تالاب هم زیاد شده و در برخی نقاط شمالی تالاب به 400 متر رسیده در حالی که قبلاً این فاصله حداکثر 20 متر بود و تالاب هنگام جزر و مد آبگیری میشد.
بنابراعلام وی مشکل کم آبی به جایی رسیده که به دلیل پسروی دریا به جای اینکه آب از دریا به تالاب برود در بعضی نقاط، روند برعکس شده و آب از سمت تالاب به دریا میریزد. به گفته وی مشکل کم آبی در تالاب گمیشان نیاز به مطالعه دارد تا در صورت نیاز از طریق روشهای فنی که احتمالاً با کانالهای انحرافی است، تا پمپاژ آب و لایروبی، کم آبی تالاب را برطرف کند.
آب به خلیج گرگان نمیرسد
خلیج گرگان محدوده کم عمقی است که با خشک شدن کانال «خوزینی» تنها از طریق کانال«چپ اوغلی» به دریای خزر وصل میشود. این شاهراه حیاتی در سالهای اخیربه دلیل پایین رفتن سطح آب دریا و انباشت رسوبات، بشدت کم عمق شده و جلوی جریان آب و ورود آبزیان را به خلیج گرفته است.
«رضا هاشم نژاد» از دوستداران محیط زیست جزیره آشوراده که طبیعت گردان را با قایق به این جزیره میبرد، وضعیت را اینگونه ترسیم میکند: «ضلع شمال شرقی آشوراده، کانالی دارد که دریای اصلی را به خلیج گرگان وصل میکند. سالها قبل عمق این کانال تا 3 متر هم میرسید، اما اکنون کم عمق شده و جریان آب دریا مانند قبل به سمت خلیج نمیآید. این آبرو زمانی عمق مناسبی داشت و دریا که طوفانی میشد جریان آب را بشدت وارد خلیج میکرد. اکنون اما جریان آب ماسهها و لجن را دپو کرده و خودش سدی جداکننده بین دریا و خلیج شده است.»
وی میافزاید: امیدواریم خلیج گرگان مشابه دریاچه ارومیه نشود. اگرچه بزرگتر است و شاید عمر طولانی تری داشته باشد، اما مسئولان به فکر رفع مشکلات آن باشند. سالهاست شنیده میشود خلیج گرگان به لایروبی نیاز دارد، اما خبری نیست.
لجن ساحلی
انباشته شدن گل و لای در سواحل، برای گردشگران هم مشکل ایجاد کرده و کار گروههای عمرانی را در منطقه سخت کرده است.
«افراسیاب میرزایی»، مدیرطرح شبکه زهکشی شرکت آب منطقهای گلستان هم در خصوص بوی ناخوشایند دریا در برخی نقاط توضیح میدهد: «بوی لجنی که در طول سواحل به مشام میرسد به دلیل کند شدن جریان آب است که در کنار کم شدن ذخیره آبزیان، توجه به مشکلات خلیج و لایروبی آن را ضروری میسازد.»
صید در خشکی
کاهش سطح آب دریای خزر بر بخشهای مختلف شیلات ازجمله یگان حفاظت منابع آبزیان، صید و صیادی، تأسیسات و آبزی پروری ساحلی نیز تأثیر گذاشته است. آمارها حاکی است فقط 48 قایق باقیمانده که در آبخور کم عمق خلیج گرگان توان رفت و آمد دارند و قایق بارکاس (نوعی قایق با ظرفیت 20 نفر و کلمهای روسی است) جزیره آشوراده نیز به گل نشسته است.
«علی نصرتی»، رئیس اداره فنی و عمرانی اداره کل شیلات گلستان، بر کاهش عمق دریا، مشکل تردد و پهلوگیری شناورهای صیادی تأکید میکند و میافزاید: باتوجه به وظایف یگان حفاظت منابع آبزیان، مقابله با صید غیرمجاز از طریق گشت در دریا انجام میگیرد، اما قایقها برای گشت به مشکل کم عمقی آب برخورده و متوقف شدهاند. از این رو باید لایروبی انجام گیرد تا تردد شناورها برقرار شود، به همین خاطر قرار است اداره بنادر مسیر کوچکی را برای تردد قایقها لایروبی کند.
وی خاطرنشان میکند: صیدگاهها بخصوص در منطقه گمیشان در خشکی قرار گرفته و صیادی را سخت و تقریباً غیرممکن کرده است. ازسویی ساختمانهایی که در دریا ساخته شده مثل صیدگاهها، کومههای صیادی، پایگاههای حفاظت منابع و مسیرهای تردد هم دچار مشکل شده و خیلی جاها مجبورند برای ادامه کار ساختمانها را جمع و جای دیگری در آب ایجاد کنند.
رئیس اداره فنی و عمرانی اداره کل شیلات گلستان از واقعیت تلخ دیگری پرده برمی دارد: «در بخش آبزی پروری ساحلی هم مزارع پرورش ماهی خاویاری و مجتمع میگوی گمیشان که مستقیماً از دریا آبگیری میکنند، مشکل تأمین آب پیدا کردهاند. از این رو در مزارع پرورش ماهیان خاویاری ایستگاه پمپاژ و خطوط انتقال باید جابهجا شود و به عمق مناسب آبگیری برود.»
نصرتی میافزاید: خلیج گرگان آبگیری است که در گذشته دور آنقدر عقب نشینی داشته که خودش یک آبگیر مجزا شده بود. فعلاً ارتباطش با دریا برقرار است، منتها اگر پسروی خزر ادامه یابد امکان قطع ارتباط با خزر وجود دارد.
خشک شدن کانال آبرسانی مجتمع میگو
بخش دیگری که تحت تأثیر عقب نشینی خزر قرار گرفته مجتمع 4 هزار هکتاری میگوی گمیشان است. کانال آبرسان اصلی این مجتمع زمانی که تالاب یک متر آب داشت مستقیماً از تالاب استفاده میکرد حالا که آب عقب نشینی کرده دیگر امکان استفاده از آن را ندارد.
به گفته نصرتی باید از آب دریا استفاده میکردیم و چون نمیشود تالاب را شکافت، محبور شدیم کانال دیگری در شمال تالاب بکشیم. این کانال در دست ساخت، تکمیل نشده و 12 کیلومتر تا رسیدن به آب فاصله دارد، البته اگر دریا بیشتر عقب نشینی نکند!
افزایش غلظت آلایندهها
«همایون خوشروان»، رئیس گروه مدیریت مناطق ساحلی مرکز ملی مطالعات تحقیقات دریای خزر نیز خلیج گرگان را از آسیب پذیرترین مناطق دریای خزر میداند و میگوید: چون شیب منطقه کم و حجم آوردههای رسوبی زیاد است، نسبت به نوسانات دریای خزر تأثیرات بیشتری دارد.
نظر شما